Poruszamy dziś na naszym blogu po raz kolejny temat problemów bólowych stawu kolanowego. Jedną z przyczyn tego bólu mogą być uszkodzenia chrząstki stawowej. Jest to problem zarówno pacjentów starszych ( zmiany zwyrodnieniowe związane z wiekiem) oraz pacjentów młodszych ( np. sportowe urazy kolana i towarzyszące im uszkodzenia chrząstki). Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat, który może dotyczyć także Ciebie zapraszamy do lektury.
Chrząstka stawowa jest jedną z odmian tkanki łącznej. Chrząstka stawowa to tkanka łączna o nazwie chrząstka szklista – tworzy ona na powierzchni kości białą, błyszczącą i niezwykle gładką warstwę. Macierz proteoglikanowa, sieć kolagenowych włókien oraz zanurzone w nich komórki chrząstki czyli komórki budujące chrząstkę są widoczne w badaniu mikroskopowym tej tkanki. Dzięki temu, że pokrywa ona powierzchnie kości tworzących staw, zapobiega ścieraniu się kości. Chrząstka stawowa chroni i amortyzuje stawy podczas ruchu.
W stawie kolanowym odpowiednio grubą warstwą chrząstki szklistej pokryta jest powierzchnia stawowa kości udowej, powierzchnia stawowa kości piszczelowej oraz powierzchnia stawowa rzepki. Czyli te części kości tworzących kolano które tworzą staw kolanowy.
Chrząstka stawowa ma zaledwie kilka milimetrów grubości. Pomimo to, jest „materiałem genialnym” wykazującym się niespotykanym wśród żadnych syntetycznych tworzyw właściwościami mechanicznymi oraz trwałością. Chrząstka ma bardzo niski współczynnik tarcia, pochłania wstrząsy, jest odporna na zużycie i wytrzymuje duże, wielokrotnie powtarzające się obciążenia.
Głównym zadaniem chrząstki stawowej jest funkcja podporowa dla stawu, wyraża się ona poprzez mechanizmy takie jak:
– amortyzacja wstrząsów podczas chodu, biegu i podskoków, zeskoków
– ułatwianie ruchu (ślizgu i toczenia) kości w stawie
– zapobiega ścieraniu się kości
Wśród schorzeń prowadzących do uszkodzenia chrząstki stawowej należy także wymienić choroby układowe, choroby tkanki łącznej, septyczne i aseptyczne zapalenia stawów, choroby metaboliczne, oraz jałowe martwice.
Niestety objawy uszkodzenia chrząstki stawowej kolana nie są charakterystyczne. Ból podczas ruchu, opuchlizna czy uczucie zgrzytania i zablokowania stawu kolanowego mogą też wskazywać na inne poza uszkodzeniem chrząstki dolegliwości i schorzenia stawu. Dlatego do ustalenia zakresu uszkodzenia chrząstki stawowej kolana niezbędna jest szczegółowa diagnostyka obrazowa (np. zdjęcie RTG, rezonans magnetyczny). Najdokładniejszym badaniem obrazującym rozległość, głębokość oraz stopień uszkodzenia chrząstki stawowej jest artroskopia diagnostyczna stawu kolanowego.
Do uszkodzeń chrząstki stawowej najczęściej w pierwszej kolejności dochodzi w stawie rzepkowo – udowym, dopiero później w stawie udowo -piszczelowym. Staw rzepkowo – udowy pracuje bardzo intensywnie podczas każdego ruchu wyprostu kolana, przenosząc za każdym ruchem bardzo duże obciążenia.
Uszkodzenia chrząstki stawowej widoczne podczas artroskopii wg, skali Outerbridge’a dzieli się na:
I. Chrząstka ma prawidłową powierzchnię ale jest miękka
II. Chrząstka wygląda jak zamsz, traci swoją gładkość a skutek uszkodzenia jej warstwy powierzchownej
III. Uszkodzenia (pęknięcia) sięgają głębokiej warstwy chrząstki, ale nie dochodzą jeszcze do powierzchni kości
IV. Widoczne są elementy kostne niepokryte chrząstką
Przyjmuje się, że chirurgicznemu leczeniu poddawane są uszkodzenia chrząstki stawu kolanowego w III oraz IV stopniu wg Outerbridge’a.
Celem nominalnym operacyjnego leczenia uszkodzeń chrząstki stawowej jest zniwelowanie lub maksymalne możliwe zmniejszenie bólu oraz poprawa mechaniki pracy kolana.
Do najczęściej wykonywanych zabiegów chirurgicznych leczenia chrząstki stawowej należą:
Jedną z najczęściej stosowanych technik naprawy chrząstki stawowej są mikrozłamania. Zabieg wykonywany jest techniką artroskopową i polega na nawiercaniu warstwy podchrzęstnej kości na głębokość ok. 4 mm. W wyniku tego z kości wydostaje się krew oraz szpik kostny zawierający komórki macierzyste. Największe znaczenie w powodzeniu tego zabiegu ma wytworzenie się z krwi dobrego skrzepu oraz zapewnienie optymalnych warunków do przekształcenia się komórek macierzystych w tkankę chrzęstną w miejsce uszkodzonej tkanki.
Innym również często stosowanym sposobem naprawy chrząstki stawowej jest przeszczep chrząstki.
Materiał do przeszczepu może być pobrany od pacjenta, lub tez od dawcy.
Komórki do przeszczepu ( autologicznego) mogą np. pochodzić z najmniej obciążanych części chrząstki stawu kolanowego, ich namnażanie przeprowadzane jest poza ciałem pacjenta po czym przeszczepiane są w miejscu uszkodzenia.
Innym rodzajem przeszczepu jest zastąpienie uszkodzonej chrząstki (następuje jej wycięcie ) przeszczepem powierzchni chrzestno – kostnej umieszczonej w miejscu uszkodzenia, pobranej z najmniej obciążonych obszarów kości udowej.
Program rehabilitacji po chirurgicznym leczeniu chrząstki stawowej ma zapewnić warunki do regeneracji i naprawy chrząstki. Bardzo ważne jest odciążenie kończyny na okres od 6 do 8 tygodni. Istotne znaczenie ma również zapewnienie ciągłego, biernego ruchu w stawie ( np. na szynie CPM), ruch ten ma wpływ na ilość płynu stawowego odżywiającego nową chrząstkę (czy to wytwarzającą się w procesie mikrozłamań czy przeszczepionej).
W dalszych etapach rehabilitacja ma za zadanie przywrócenie prawidłowego ruchu w stawie kolanowym oraz odzyskanie i wyrównanie siły mięśniowej obu kończyn dolnych.
Przyjmuje się, że leczeniu zachowawczemu poddawane są uszkodzenia chrząstki stawu kolanowego w I oraz II stopniu uszkodzenia wg. Outerbridge’a. Należy jednak podkreślić, że ze względu na to iż chrząstka stawowa nie posiada unaczynienia, a odżywiana jest głównie z płynu stawowego, ma ona niewielkie możliwości regeneracji oraz naprawy. Zwykle leczenie zachowawcze proponowane jest pacjentom mniej aktywnym.
W skład leczenia zachowawczego wchodzą takie procedury jak:
Program rehabilitacji ruchowej, może on dotyczyć wyrównania dystansu mięśni otaczających kolano, wyleczenia urazów z przeszłości, naukę prawidłowego obciążania kończyn, przydatne są również zabiegi z dziedziny fizykoterapii działające przeciwbólowo i przeciwzapalnie.
Edukację pacjenta dotyczącą profilaktyki urazowej i przeciążeniowej stawu kolanowego podczas czynności dnia codziennego i sportu.
Obniżenie masy ciała i zmiana trybu życia na bardziej aktywny.
Leczenie farmakologiczne zarówno przeciwbólowe, przeciwzapalne jak i suplementacja diety.
Problemy bólowe stawu kolanowego nie pozwalają Ci swobodnie funkcjonować? Nie możesz w pełni uczestniczyć w życiu rodzinnym i towarzyskim ze względu na ból kolana? Nie czekaj już dziś umów się na wizytę z jednym z naszych fizjoterapeutów. Odzyskaj komfort pracy i przyjemność ze spędzania czasu wolnego tak jak lubisz i bez ograniczeń.
