Amputacja kończyny dolnej jest zabiegiem chirurgicznym który może być wykonany jako następstwo poważnego urazu ( np. w wyniku wypadku samochodowego) lub też jako zabieg planowany – np u pacjentów ze stopą cukrzycową. Najczęściej wykonywane są amputacje poniżej stawu kolanowego. Nie ma grupy wiekowej szczególnie narażonej na tą ingerencję chirurgiczną, jednak częściej wykonuje się je u pacjentów po 65 roku życia.
Amputację wykonuje się kiedy tkanki kończyny są poważnie uszkodzone lub chore. Najczęściej amputacje są następstwem chorób układu krążenia i chorób naczyń obwodowych. Operacja jest zwykle wykonywana przez chirurga naczyniowego lub ortopedę.
W przypadku amputacji stosuje się zasadę, mówiąca o tym, że oszczędza się każdy możliwy do zachowania centymetr zdrowej tkanki. Chirurg już na stole operacyjnym stara się uformować kikut kończyny w taki sposób aby były jak najlepsze możliwości zaprotezowania pacjenta.
Najczęściej amputacje są związane z:
Przed zabiegiem amputacji fizjoterapeuta może:
Tuż po zabiegu fizjoterapeuta może:
Po zabiegu pozostaniesz w szpitalu ok 5 – 14 dni, w tym czasie opatrunek będzie regularnie zmieniany, dostaniesz leki przeciwbólowe. Być może Twoja rana będzie drenowana (specjalna rurka wewnątrz amputowanej kończyny).
Rehabilitacja rozpocznie się tuż po operacji i obejmować będzie:
Rehabilitacja i zapobieganie przykurczom:
Przykurcz to stan napięcia tkanek miękkich który ogranicza ich pracę (czyli ruch). Stan ten pojawia się najczęściej z braku ruchu, lub w wyniku nierównomiernej pracy mięśniowej ułożenia kończyny w jednej pozycji. Przykurcze mięśni są często towarzyszą amputacji. Powstanie przykurczu utrudnia rehabilitację, może pojawić się problem z doborem protezy oraz jej użytkowaniem.
Zadaniem fizjoterapeuty jest pomoc w utrzymaniu prawidłowego napięcia mięśni kikuta. Fizjoterapeuta skupi się na rozluźnieniu mięśni napiętych, oraz wzmocnieniu tych które w wyniku amputacji pracują słabiej. Terapeuta nauczy Cię też jak pozycjonować kończynę i jakich ruchów unikać, aby zapobiegać powstawaniu przykurczu mięśni kikuta.
Rehabilitacja po amputacji kończyny dolnej to także walka z obrzękami kończyny. Z obrzękami walczy się za pomocą kompresji – bandażowania kończyny bądź noszenia skarpetek uciskowych.
Z punktu widzenia fizjoterapeuty, u pacjenta po amputacji walka z bólem obejmuje:
Uważa się, że 60% amputacji które zostały wykonane można było zapobiec. Niestety zazwyczaj są to amputacje w wyniku powikłań cukrzycy, chorób układu krążenia oraz niegojących się ran kończyny.
Profilaktyka stopy cukrzycowej, świadome leczenie cukrzycy oraz chorób zatorowo – zakrzepowych to najważniejsze działania profilaktyczne zapobiegające amputacji.
Jeśli chorujesz na cukrzycę lub choroby układu krążenia, upewnij się, że nosisz odpowiednie obuwie oraz odzież. Chroń swoje stopy i kończyny dolne, oglądaj je codziennie pod kątem ewentualnych ran i uszkodzeń skóry ( przebarwienia, obrzęki, pęcherze, zadrapania i otarcia skóry, otwarte rany). Najważniejsze działanie to zapobieganie infekcji – poprzez kontakt ze służbą zdrowia i opatrzenie rany. Zapobieganie ranom i infekcjom jest naczelnym działaniem profilaktycznym u pacjentów z cukrzycą i chorobami układu krążenia.
