- Cierpi Pan/Pani na dyskopatię. - Na zdjęciu RTG widoczne są wyraźne przepukliny kręgosłupa. - Musi Pani podjąć leczenie dyskopatii - Ze względu na dyskopatie musi Pan podjąć rehabilitację. - Leczenie dyskopatii jest długotrwałe i bolesne. - Czeka Pana operacja przepuklin kręgosłupa. - Choruję na dyskopatię, często mam ataki rwy kulszowej.   W każdym gabinecie neurologicznym, ortopedycznym czy rehabilitacyjnym, setki jeśli nie tysiące pacjentów codziennie spotyka się z przedstawionymi powyżej stwierdzeniami. Słowo dyskopatia i przepukliny kręgosłupa są odmieniane przez wszystkie możliwe przypadki, czasy i liczby. Dlatego też zapewne nie istnieje pacjent któremu słowo dyskopatia jest obce, a pomimo to dla większości z nas jest ono w takim samym stopniu znajome co jednak niezrozumiałe.

Dyskopatia - definicja

Aby wyjaśnić skąd się bierze i czym jest ta osławiona dyskopatia lędźwiowa czy dyskopatia szyjna, skąd w kręgosłupie biorą się przepukliny oraz co wspólnego ma z nimi rwa kulszowa, należy przyjrzeć się bliżej budowie i mechanice pracy kręgosłupa ale też budowie i mechanice krążka międzykręgowego oraz pełnionym przez nie funkcjom.

Budowa i funkcja kręgosłupa

Kręgosłup człowieka buduje 7 kręgów szyjnych, 12 kręgów piersiowych, 5 kręgów lędźwiowych, 5 krzyżowych oraz 4 -5 kręgów guzicznych. Kręgi krzyżowe zrastają się i tworzą kość krzyżową, a kręgi guziczne, również zrośnięte, tworzą kość guziczną. W nazewnictwie medycznym na opisach zdjęć RTG czy na skierowaniach na rehabilitację, występują często skróty nazw poszczególnych odcinków kręgosłupa wywodzące się z ich łacińskich nazw:

C vertebrae cerbicales –kręgi szyjne Th vertebrale thoracicae – kręgi piersiowe L vertebrae lumbales – kręgi lędźwiowe S os sacrum – kość krzyżowa

Każdy krąg składa się z trzech części – trzonu (przednia masywna część), łuku kręgu (cienka, położona bardziej zewnętrznie część kręgu) oraz z siedmiu wyrostków odchodzących od łuku kręgu. Kręgosłup stanowi ruchomy słup kostny, rozciąga się od podstawy czaszki do kości guzicznej włącznie. Kręgosłup tworzy podporę dla górnej części ciała. Trzony kręgów oddzielone są pomiędzy sobą krążkami międzykręgowymi (dyskami), na 24 kręgi kręgosłupa człowieka przypada 23 dyski, ponieważ pomiędzy pierwszym a drugim kręgiem szyjnym dysk nie występuje. Kręgosłup dorosłego człowieka nie jest prostą kolumną, ale posiada wygięcia, w odcinku szyjnym i lędźwiowym. Wygięcia te wypukłością skierowane są do przodu (lordoza szyjna i lędźwiowa). W odcinku piersiowym i krzyżowym wypukłość skierowana jest do tyłu (kifoza piersiowa i krzyżowa). Kręgosłup spełnia funkcję ochronną dla narządów klatki piersiowej i jamy brzusznej oraz dla centralnego układu nerwowego (rdzenia kręgowego), stanowi też podporę ciała oraz jest narządem ruchu.

Dyskopatia - budowa i mechanika krążka międzykręgowego

Krążki międzykręgowe (łac. Disci intervertabrales) są to płytki chrzęstne, łączące pomiędzy sobą trzony kręgów. Co bardzo ważne, każdy krążek składa się z jądra miażdżystego tworzącego jego środek, oraz otaczającego go pierścienia włóknistego. Pierścień włóknisty (zewnętrzna część dysku) zbudowany jest z chrząstki, jej włókna łączą ze sobą brzegi leżących powyżej i poniżej trzonów kręgów. Włókna te biegną skośnie, tworząc układające się koncentrycznie wiązki, druga warstwa włókien biegnie zaś tak, że włókna krzyżują się ze sobą tworząc utkanie mocno wiążące ze sobą sąsiadujące kręgi. Jądro miażdżyste (wewnętrzna część dysku) jest z kolei zbudowane z tkanki galaretowatej, jest ono ściśle otoczone pierścieniem włóknistym i ma kształt kulisty. Budująca jądro miażdżyste substancja galaretowata (o półpłynnych właściwościach) otoczona jest silną torebką, dzięki czemu jest ono praktycznie nieściśliwe.

To na jądrze miażdżystym, jak na stalowej kuli, leży trzon wyższego kręgu. Taka konstrukcja pozwala na ruchy we wszystkich kierunkach sąsiadujących ze sobą kręgów. Dzięki czemu możliwe są także takie ruchy kręgosłupa jak zgięcie do przodu, wyprost do tyłu, skłony boczne w lewo i prawo oraz rotacje czyli obroty w obu kierunkach. Krążki międzykręgowe pełnią jednocześnie funkcję amortyzującą – przenosząc obciążenia powstałe podczas CHODU, biegu czy podskoków.

Dyskopatia: Mechanika pracy kręgosłupa i krążka międzykręgowego

Kręgosłup jest narządem podporu ciała, stanowi również oś szkieletu. Dzięki licznym wyrostkom (np. kolczystym czy stawowym) do których przyczepy swoje mają mięśnie, kręgosłup jest narządem ruchu.

Ruchy w kręgosłupie zachodzą w trzech płaszczyznach – w czołowej, biegnącej z prawej do lewej strony ciała, zachodzą ruchy zgięcia bocznego tułowia; w płaszczyźnie strzałkowej, biegnącej jak strzała od przodu do tyłu tułowia, zachodzą ruchy zgięcia i prostowania; natomiast w płaszczyźnie poprzecznej, przecinającej ciało w poprzek, zachodzą ruchy obrotowe (rotacje) w prawo i lewo.

Ruchy zgięcia do przodu i do tyłu zachodzą, ze względu na budowę kręgów, głównie w kręgosłupie szyjnym oraz lędźwiowym. Zgięcie (skłon) boczny również ze względu na budowę kręgów w tym odcinku zachodzi zwłaszcza w kręgosłupie piersiowym, natomiast ruchy obrotowe występują głownie w części szyjnej kręgosłupa oraz praktycznie nie występują w części lędźwiowej. Ze względu na to, że jądro miażdżyste zbudowane jest w większości z wody, podczas ruchów kręgosłupa i całego ciała wewnątrz krążka wytwarza się ciśnienie. Dochodzi również do przemieszczeń substancji galaretowatej wraz ze zmianą pozycji ciała. Są to naturalne fizjologiczne ruchy zgodne z prawidłową mechaniką pracy segmentu ruchowego. Ciśnienie panujące wewnątrz krążka międzykręgowego (w galaretowatym jądrze miażdżystym) ulega zmianie w zależności od pozycji ciała, co wykazały pomiary ciśnienia śróddyskowego. Najwyższe ciśnienie panuje w krążku podczas np. niedbałej pozycji siedzącej, czy głębokiego skłonu tułowia bez ugięcia kolan, czy też podnoszenia ciężarów z tzw. prostych kolan. Na zmiany ciśnienia w krążku ma również wpływ masa ciała. Samo jądro miażdżyste pod wpływem obciążania traci wodę zaś podczas pozycji horyzontalnej (czyli np. leżenia na plecach czy na brzuchu) chłonie ją dzięki zawartości proteoglikanów i glikozaminoglikanów.

Autor: mgr fizjoterapii Anna Kozłowska

    W drugiej części przedstawimy Państwu sposoby powstawania przepuklin, zdefiniujemy pojęcie dyskopatii oraz przedstawimy metody rehabilitacji schorzeń kręgosłupa wynikających z uszkodzeń krążka międzykręgowego. https://www.mobilemed.pl/dyskopatia-cz2/