Zauważyłeś, że Twoje niemowlę zawsze układa główkę w tę samą stronę lub ma ją wyraźnie przechyloną? Kręcz szyi niemowlęcia to dość częsta anomalia rozwojowa, z jednostronnym skróceniem lub napięciem mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego. Jak go rozpoznać i kiedy poprosić o pomoc fizjoterapeutę dziecięcego?

Czym właściwie jest kręcz szyi u niemowlaka?

Kręcz szyi niemowlęcia to jedno z najczęściej diagnozowanych zaburzeń wczesnodziecięcego rozwoju ruchowego. Choć brzmi groźnie, w rzeczywistości odnosi się do nieprawidłowego ustawienia głowy i szyi, wynikającego z ograniczenia elastyczności i długości tkanek miękkich – najczęściej mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego. W praktyce oznacza to, że dziecko przechyla główkę w jedną stronę, jednocześnie kierując twarz ku przeciwnej, jednak to tylko jeden z możliwych przejawów. Warto podkreślić, że nie każde asymetryczne ułożenie ciała u malucha wymaga interwencji. Drobna asymetria głowy czy preferencja jednej strony mogą przez pewien czas mieścić się w granicach normy rozwojowej. Problem zaczyna się wtedy, gdy utrwalony wzorzec ruchowy zakłóca naturalną symetrię napięcia mięśniowego lub zaczyna wpływać na dalszy rozwój motoryki i postawy. Właśnie dlatego tak ważna jest wczesna obserwacja i – w razie potrzeby – konsultacja ze specjalistą. Kręcz szyi dotyczy nie tylko samego odcinka szyjnego. Jego konsekwencje mogą rzutować na całą oś ciała, prowadząc do asymetrii postawy ciała. Wczesna diagnoza i odpowiednio prowadzona terapia są kluczowe, by przywrócić równowagę mięśniową, zapobiec utrwaleniu nieprawidłowych wzorców i wspierać harmonijny rozwój dziecka.

Skąd się bierze kręcz szyi u niemowląt?

Choć dla rodziców może być zaskoczeniem, jak często diagnozuje się kręcz szyi u maluchów, ten problem nie zawsze ma jednoznaczną przyczynę. W rzeczywistości wyróżnia się kilka rodzajów kręczu szyi, a każdy z nich może mieć inne źródło.

• Najczęściej występuje kręcz szyi wrodzony, który pojawia się już w życiu płodowym i może być skutkiem ograniczonej przestrzeni w macicy, nieprawidłowego ułożenia głowy dziecka w ostatnich tygodniach ciąży lub trudności podczas porodu (np. poród z użyciem kleszczy czy próżniociągu). Taki kręcz szyi wiąże się ze se skróceniem mięśni szyi lub ich zwłóknienia, co ogranicza jego elastyczność i zakres ruchu. Efektem może być trwałe przechylenie głowy i asymetryczne ustawienie karku i twarzy.
• Inną postacią jest kręcz szyi nabyty, który może rozwinąć się już po urodzeniu, np. na skutek preferencyjnego ułożenia podczas snu, asymetrycznego noszenia dziecka, refluksu lub jednostronnego ograniczenia bodźców (np. światła, dźwięków). Ten typ bywa bardziej subtelny i trudniejszy do wychwycenia na pierwszy rzut oka. Może jednak może prowadzić do takich samych skutków jak kręcz wrodzony, jeśli nie zostanie odpowiednio wcześnie rozpoznany.

W praktyce klinicznej fizjoterapeuci często spotykają się również z formami mieszanymi, gdzie problem kręczu szyi pogłębia się w wyniku współistniejących czynników – zarówno tych przedporodowych, jak i związanych z opieką nad dzieckiem.

Objawy kręczu szyi u niemowląt

W pierwszych tygodniach życia wiele niemowląt wykazuje drobne asymetrie i najczęściej nie mają one znaczenia klinicznego. Jednak w niektórych przypadkach mogą one wskazywać na poważniejsze zaburzenia, takie jak kręcz szyi mięśniowy, czyli skrócenie i nadmierne napięcie mięśnia szyi po jednej stronie. To właśnie ten typ najczęściej występuje jako forma kręczu szyi wrodzonego, choć obserwuje się również coraz więcej przypadków kręczu szyi nabytego, związanego z codziennymi nawykami pielęgnacyjnymi i ułożeniem dziecka. Na co powinien zwrócić uwagę czujny rodzic?

1. Główka niemowlęcia stale przechyla się w jedną stronę.
2. Maluch rzadko patrzy w przeciwnym kierunk, jakby „unikał” ruchu szyi.
3. Karmienie piersią sprawia trudność po jednej stronie.
4. Główka spłaszcza się jednostronnie (tzw. plagiocefalia).
5. Dziecko układa ciało asymetrycznie, np. jedna ręka aktywna, druga mniej.

Wspomniane objawy mogą być pierwszymi sygnałami, że rozwija się problem kręczu szyi u maluchów. Warto też zwrócić uwagę na to, czy dziecko prawidłowo nawiązuje kontakt wzrokowy, unosi głowę w leżeniu na brzuchu i reaguje na bodźce z obu stron. Ich jednostronne ignorowanie może sugerować nie tylko ograniczenie ruchomości, ale również wczesne zaburzenia napięcia mięśniowego, a nawet zaburzenia neurologiczne. Niepokojące mogą być również trudności z utrzymaniem pozycji głowy, opóźnione osiąganie kamieni milowych rozwoju motorycznego (np. obroty, unoszenie głowy, podporów), a także wzorce kompensacyjne, czyli sposób, w jaki ciało dziecka „obchodzi” ograniczenie ruchu. To może prowadzić do wtórnych zaburzeń ruchowych i pogłębiającej się asymetrii.

Rehabilitacja kręczu szyi u niemowląt – na czym polega?

Każde dziecko jest inne, dlatego skuteczne leczenie kręczu szyi zawsze powinno opierać się na indywidualnej ocenie. Powinna ona uwzględniać zarówno zakres ruchomości, napięcie mięśniowe, jak i ogólny rozwój psychoruchowy malucha. Kluczowym elementem postępowania terapeutycznego jest diagnostyka kręczu szyi. W praktyce to: czyli analiza ustawienia głowy, ruchomości szyi oraz towarzyszących kompensacji w obrębie tułowia, barków i kończyn. Im wcześniej zostanie postawiona trafna diagnoza, tym większe są szanse na pełne przywrócenie symetrii. Wczesne wdrożenie terapii to jedno z najważniejszych zaleceń. Organizm niemowlęcia wykazuje bowiem w tym okresie dużą plastyczność i potencjał do korekcji. W MobileMed jedną z podstawowych form pracy w przypadku kręczu szyi niemowląt jest rehabilitacja NDT-Bobath. To koncepcja neurofizjologiczna, oparta na stymulacji prawidłowych wzorców ruchowych oraz hamowaniu tych nieprawidłowych. Dzięki niej możliwe jest nie tylko leczenie samego kręczu, ale i zapobieganie wtórnym zaburzeniom postawy oraz rozwoju motorycznego. Uzupełnieniem terapii są:

• delikatne, dostosowane do wieku ćwiczenia rozciągające i mobilizacyjne,
• indywidualnie dobrane ćwiczenia korekcyjne wykonywane wspólnie z rodzicem,
• elementy rehabilitacji ruchowej, które wspierają rozwój osi ciała i kontrolę głowy,
• a także nowoczesne techniki, takie jak kinesiotaping, który może wspomagać ustawienie głowy i zmniejszać napięcie mięśniowe.

Warto podkreślić, że leczenie kręczu szyi nie kończy się w gabinecie. To proces, który wymaga współpracy z rodzicami. Dlatego w MobileMed edukujemy opiekunów w zakresie codziennej pielęgnacji, ułożenia dziecka, noszenia, karmienia i zabawy. Tak, aby każda czynność dnia codziennego wspierała terapię.

Nie musisz nigdzie jechać. Fizjoterapeuta dziecięcy może przyjechać do Was

Dla rodzica niemowlęcia każda wyprawa to logistyczne wyzwanie. A przecież w przypadku terapii malutkiego dziecka kluczowe jest nie tylko „gdzie” i „kiedy”. Przede wszystkim ważne jest to, w jakich warunkach i w jakim nastroju odbywa się sesja. Dlatego z myślą o najmłodszych i ich rodzicach prowadzimy rehabilitację dzieci z dojazdem do domu. Wizyta w znajomym otoczeniu to ogromna różnica dla malucha. Brak stresu związanego z transportem, brak bodźców zakłócających uwagę dziecka, a przede wszystkim: spokojna, skoncentrowana praca w komfortowych warunkach. Fizjoterapeuta MobileMed przyjeżdża z całym potrzebnym sprzętem i – co ważne – z ogromnym doświadczeniem w pracy z niemowlętami. Niezależnie od tego, czy chodzi o pierwszy etap diagnozy, prowadzenie terapii metodą NDT-Bobath czy edukację rodziców w zakresie pielęgnacji – wszystko odbywa się tam, gdzie dziecko czuje się najlepiej: w swoim domu.   Chcesz umówić wizytę fizjoterapeuty dziecięcego z dojazdem? Skontaktuj się z nami!