Zacząć trzeba nasz dzisiejszy tekst od przedstawienia pełnej definicji skoliozy. Już sama definicja pozwoli nam na weryfikację kilku, niestety powszechnych na temat skoliozy mitów.
Nie jest ona jak się potocznie mówi bocznym skrzywieniem kręgosłupa. Skolioza to wielopłaszczyznowa deformacja kręgosłupa, obejmująca jego boczne skrzywienie, rotację kręgów i ich torsję. Etiologia (przyczyna) powstania skoliozy idiopatycznej jest nieznana. Naukowcy są przekonani, że jest ona wieloczynnikowa. Mówi się też o tym, że dziedziczenie skoliozy jest wielogenowe, z różną ekspresją.
Skolioza jest chorobą której rozpoznanie stawia się na podstawie określenia wielkości kąta skrzywienia kręgosłupa mierzonego na zdjęciu RTG całego kręgosłupa. Aby postawić rozpoznanie skolioza kąt skrzywienia u pacjenta musi wynosić conajmniej 10 stopni wg Cobba.
A zatem przechodzimy do najpowszechniejszych mitów.
Istnieją ćwiczenia fizyczne umożliwiające profilaktykę wystąpienia skoliozy
Każdy z nas słyszał chyba: siedź prosto, nie garb się. A komu z nas rodzice nie kazali chodzić z książką na głowie aby być prostym? To są przykłady „ćwiczeń” które miały nas w dzieciństwie uchronić przed krzywym kręgosłupem czyli skoliozą.
Skąd prawdopodobnie wziął się ten mit na temat profilaktyki skoliozy? Kiedy jeszcze diagnostyka obrazowa była mniej zaawansowana niż dziś uważano, że skolioza to boczne skrzywienie kręgosłupa. A więc odchylenie w budowie tylko w jednej osi. Dodatkowo sądzono też, najogólniej mówiąc, że powstanie skoliozy ma związek z nieprawidłową postawą ciała i ogólnym słabym gorsetem mięśniowym.
Niestety dziś już wiemy, że sprawność mięśni i pięknie wyprostowana postawa utrzymywana dzięki wielokrotnie powtarzanym ćwiczeniom nie mają bezpośredniego wpływu na rozwój, lub też nie skoliozy. Jak czytamy w definicji najczęściej ma ona charakter idiopatyczny, a to znaczy, że nieznany jest czynnik ją powodujący.
Istnieje kilka niepotwierdzonych, ale wielce prawdopodobnych teorii powstawania skolioz:
Skoliozę można wyleczyć za pomocą określonego zestawu ćwiczeń
Gdyby skolioza była tylko bocznym skrzywieniem kręgosłupa (a wiemy, że tak nie jest), być może można by dobrać odpowiedni zestaw i przekazać go małemu pacjentowi do ćwiczeń w domu. Niestety złożoność problemu jakim jest postępująca deformacja kręgosłupa wymaga indywidualnej terapii u doświadczonego terapeuty, oraz decyzji co do leczenia ortopedycznego. Ćwiczenia fizyczne jeśli już są, to skupiają się przede wszystkim na rozciąganiu mięśni tułowia i kończyn które w wyniku nieprawidłowego ustawienia kręgosłupa uległy skróceniu.
Natomiast głównym czynnikiem leczniczym w skoliozach o niewielkim kącie Cobba (<25 stopni) jest indywidualnie dobrana fizjoterapia. Dlaczego indywidualnie dobrana zapyta ktoś? Ponieważ jest to na tyle dynamicznie zmieniająca się jednostka chorobowa, że z sesji na sesję może być poprawa, ale też niestety powiększenie się kąta krzywizny. Co za tym idzie konieczny jest dobór nowych technik terapii manualnej, technik energizacji mięśni czy wreszcie pozycji do rozciągania mięśni. W przypadku bardziej zaawansowanej skoliozy leczeniem zachowawczym jest gorset, a zabiegowym operacyjne zmniejszenie deformacji kręgosłupa.
Dziecko ze skoliozą nie może uczestniczyć w lekcjach wychowania fizycznego.
Zgoda oczywiście na uczestnictwo w zajęciach wychowania fizycznego czy innej aktywności sportowej wydawana jest przez lekarza prowadzącego i fizjoterapeutę, ale zazwyczaj pacjenci taką zgodę otrzymują.
Dlaczego? To na co zwraca się uwagę w ostatnich latach, to ograniczenia pojemności płuc związana z deformacją kręgosłupa piersiowego ( zawsze jest obecna u chorych ze skoliozą). Ważna jest zatem zachowanie maksymalnej wydolności fizycznej. Dobrze dopasowany wysiłek aerobowy pozwala pacjentom z zaawansowaną skoliozą idiopatyczną zachować przynajmniej częściowo wydolność fizyczną, a ta ma bezpośredni wpływ na powrót do zdrowia po operacji, na samowystarczalność, czy obecność w życiu zawodowym i społecznym w przyszłości.
To prawda, że skolioza zazwyczaj jest pochodzenia idiopatycznego – nie znamy czynnika ją powodującego. Prawdą jest również to, że pogłębia się ona wraz ze z szybkim skokiem wzrostowym dziecka, szczególnie u dziewczynek. Jednak nieprawdą jest, że nie da się jej zauważyć we wczesnym stadium choroby.
Wczesne badania przesiewowe prowadzone w szkołach i podczas bilansów zdrowia dziecka służą m. in. wczesnemu wykryciu rozwijających się wad postawy w tym skoliozy.
Wczesne zdiagnozowanie skoliozy to możliwość wczesnego leczenia obejmującego indywidualną rehabilitację, gorsetowanie, edukację pacjenta i jego rodziny, naukę czynnej korekcji postawy podczas nauki, zabawy, czynności dnia powszedniego.
Rodzice nie powinni też lekceważyć absolutnie żadnych informacji o rozwoju skoliozy, czy postawy skoliotycznej u ich dziecka. Późne wykrycie, brak profilaktyki skoliozy i brak leczenia może mieć tragiczne skutki takie jak:
Twoje dziecko ma zdiagnozowaną skoliozę? Ma podejrzenie innej wady postawy? Zgłoś się do nas w MobileMed prowadzimy profesjonalną rehabilitację wad postawy dzieci i młodzieży – zapraszamy.
