Zespół bolesnego barku – wielu z Was słysząc to określenie wie tylko jedno – bark boli mnie tak bardzo, od tak dawna, że wcale się nie dziwię, że ktoś nazwał moje schorzenie właśnie w ten sposób. Co więcej, dla większości z Was zapewne nazwa ma niewielkie znaczenie – najważniejsze jest to, aby lekarz czy też rehabilitant uśmierzył ból i pomógł uzyskać bezbolesny ruch ramienia.
Jednak z terapeutycznego punktu widzenia, zespół bolesnego barku to pojęcie zbyt szerokie i w zasadzie zupełnie ogólnie określające Twój problem.
Jest to zapewne jedna z wymienionych poniżej dolegliwości/schorzeń:
Uszkodzenie stożka rotatorów to schorzenie, które najczęściej dotyczy osób po 40 roku życia oraz sportowców (w każdym wieku) mocno pracujących obręczą barkową. Do pierścienia rotatorów należą mięśnie: nadgrzebieniowy, podgrzebieniowy, podłopatkowy i obły mniejszy. Są to mięśnie odpowiedzialne za ruch unoszenia i rotacji w stawie ramiennym. Ich wspólny przyczep zlokalizowany na szczycie kości ramiennej nosi nazwę stożka rotatorów. Uszkodzenie tej struktury (poszczególnych ścięgien lub całego stożka) jest jedną z najczęstszych przyczyn bólu i problemów z poruszaniem „barku”.
Jako jedną z przyczyn uszkodzenia stożka rotatorów podaje się uszkodzenia spowodowane urazem – upadek z wysokości na bark, mocne uderzenie w okolice stożka rotatorów.
Kolejny mechanizm to uszkodzenie związane z rozwijającymi się w długim czasie zmianami zwyrodnieniowymi – zarówno samego miejsca przyczepu ścięgien do kości ramiennej jak i mięśni tworzących tą strukturę. Rozwój objawów takich jak ból i ograniczenie ruchu ręką jest powolny. Często pierwsze sygnały takie jak ból na szczycie ramienia czy niemożność zapięcia biustonosza są przez pacjentów ignorowane.
Problem uszkodzenia stożka rotatorów dotyczy także sportowców wykonujących ruchy związane z rzutami, np. młotem czy oszczepem, ale też koszykarzy czy siatkarzy często unoszących ramię ponad głowę.
Zespół zamrożonego barku to schorzenie barku charakteryzujące się trzema stadiami przebiegu choroby. Specyficzne w rozwoju tego zespołu jest to, że pacjenci nie zgłaszają urazu czy innych przyczyn, które mogły doprowadzić do uszkodzenia torebki stawowej, ale mimo to odczuwają bardzo silny, często określany „niewyobrażalnym” ból.
Główne objawy zamrożonego barku to właśnie duży, narastający w czasie ból i znaczne, a nawet całkowite ograniczenie ruchomości stawu barkowego.
Zgodnie z wynikami badań obrazowych jak i histopatologicznych zamrożony bark to stan zapalny błony maziowej stawu oraz zwłóknienia torebki stawowej. W obrębie torebki stawowej pojawia się kolagenowa tkanka, przypominająca bliznę. Podczas próby ruchu ta nowa tkanka znajdująca się w obrębie torebki stawowej jest rozciągana – jest ona mocno unaczyniona i unerwiona i to właśnie wyjaśnia dlaczego zamrożony bark jest tak bolesny i powoduje sztywność.
Choroba rozwija się w 3 fazach:
1. Faza zamrażania – trwa do ok 8 tygodni.
Ból niewielki, pojawia się w czasie codziennych zajęć, często lekceważony przez pacjenta. Stopniowo rozwija się ograniczenie ruchu. Ból zaczyna przeszkadzać także podczas snu – uniemożliwia pacjentowi spanie na zajętym barku. Ograniczeniu ulega ruch rotacji w stawie barkowym.
2. Faza zamrożenia – od ok 9 do 16 tygodni.
Faza unieruchamiania ruchów ramienia – postępuje sztywność i zamrożenie ruchów, ograniczone jest wykonywanie pracy i większości czynności dnia codziennego. Niemożliwe staje się uczesanie włosów, zapięcie biustonosza, zapięcie pasów w samochodzie czy podrapanie się po plecach. Ból spoczynkowy, tzn. w bezruchu zmniejsza się, utrzymuje się ból podczas prób ruchu, mogą pojawić się bóle nocne.
3. Faza odmrażania – trwająca od 12 do 40 tygodni.
Wraca samoczynna ruchomość stawu, zazwyczaj jednak w niepełnym zakresie. Niestety może pojawić się zajęcie przeciwnego barku. Rekonwalescencja jest procesem bardzo długim, wymagającym intensywnej rehabilitacji, ale też samodzielnych ćwiczeń pacjenta i jego dużego zaangażowania w proces terapeutyczny.
Kaletka to struktura zbudowana z tkanki łącznej – ma zazwyczaj kształt woreczka i zlokalizowana jest w okolicy ścięgien mięśni. Zadaniem kaletek maziowych jest ograniczenie tarcia pomiędzy ścięgnem mięśnia, a strukturą na której jest położony – np. kością, dzięki temu podczas ruchu i kurczenia się włókien mięśniowych ułatwiony jest ruch ślizgu.
Za główną przyczynę prowadzącą do zapalenia kaletki – uznawane są powtarzające się mikrourazy. W wyniku powtarzających się mikrourazów ścięgna mięśnia nadgrzebieniowego i jego zwiększonym naciskiem na kaletkę rozpoczyna się proces zapalny. W kaletce gromadzi się płyn zapalny, a tym samym zwiększa ona swoje wymiary. Tak jak wspomnieliśmy wyżej – kaletki leżą pomiędzy różnymi struktórami. Zwiększenie ich wymiaru skutkuje uciskiem na te struktury – a to powoduje szereg objawów.
Objawy zapalenia kaletki podbarkowej:
Celem terapii w pierwszej kolejności zmniejszenie występujących dolegliwości bólowych (także tych występujących w spoczynku, jak również podczas wykonywania określonych ruchów). Rehabilitacja ma za zadanie ograniczenie procesu zapalnego i odtworzenie zarówno gry stawowej jaki prawidłowego zakresu ruchomości podczas ruchów barku i ramienia.
Jak widzicie, objawy takie jak ból i zmniejszenie możliwości ruchu barku są bardzo niespecyficzne i występują w wszystkich opisanych schorzeniach barku – dlatego tak ważna jest diagnostyka zarówno orazowa, jak i badanie manualne wykonane przez lekarza lubterapeutę podczas pierwszej wizyty.
Tylko postawienie prawidłowej diagnozy i indywidualnie dobrana ścieżka terapii zagwarantuje trwały sukces i wyleczenie.
