Haluks – jedna z najczęstszych deformacji stopy. Dotyka miłośniczki szpilek w różnym wieku. Powoduje zarówno problemy estetyczne stopy oraz dolegliwości bólowe i problemy z chodzeniem. Dowiedz się więcej o tej częstej dolegliwości. Zapraszamy do lektury.

Czym jest haluks?

Hallux Valgus czyli paluch koślawy jest jedną z deformacji stopy. W 90% przypadków dotyczy on kobiet.

Haluks jest deformacją powstającą w stawie śródstopno – paliczkowym palucha.

Zmianom zwyrodnieniowym ulega pierwsza (z pięciu) kość śródstopia oraz paluch. Podstawa  palucha ulega odchyleniu dobocznemu, natomiast pierwsza kość śródstopia przemieszcza się przyśrodkowo  - powstaje charakterystyczne wybrzuszenie po wewnętrznej stronie stopy, jednocześnie szczyt palucha odchyla się do środka, wypychając drugi palec ku górze, bądź spychając go w dół w stosunku do siebie. Zmianom ustawienia części kostnych stopy towarzyszy szereg zaburzeń w tkankach miękkich ( aparacie więzadłowym oraz krótkich mięśniach stopy i mięśniach łydki), pojawiają się dolegliwości bólowe w miejscu deformacji, a często i całej stopy. Następstwem znacznego „rozrostu” haluksa czyli poszerzenia przedniej części stopy mogą być problemy z dobraniem odpowiednio obuwia, problemy z pojawiającymi się na paluchu pęcherzy otarć i ran, stan zapalny tkanek miękkich otaczających paluch, a przede wszystkim problemy z chodzeniem i staniem.

Jak powstają haluksy?

Uważa się, że na rozwój haluksów ma wpływ przede wszystkim noszenie butów na wysokim obcasie oraz czynniki genetyczne. Stopa jest dynamiczną, biomechaniczną strukturą przenoszącą ciężar ciała podczas chodu, biegu czy podskoków. Ciężar ciała opiera się na trzech punktach podparcia stopy – tj. guzie piętowym, głowie I oraz V kości śródstopia. Kiedy stopa podniesiona jest o kilka kilkanaście centymetrów (buty na obcasie) do góry, następuje zwiększenie nacisku na przednią część stopy. Z czasem w wyniku nadmiernie działających sił dochodzi do obniżenia poprzecznego łuku stopy, przez co poszerza się ona w płaszczyźnie poprzecznej. W związku z tym, że z trzech punktów podparcia pozostają dwa na I oraz V głowie kości śródstopia,  zmienia się sposób pracy krótkich mięśni stopy, stają się one słabsze, przeciążone. Osłabieniu ulega układ więzadłowy stopy. Osłabiony układ mięśniowy oraz więzadłowy nie trzyma kości stopy w ryzach, pozwalając im swobodnie przemieszczać się, a ponieważ największe obciążenia przenosi paluch, to on ulega największym deformacjom.

Jakie są czynniki wpływające na powstanie haluksów?

• Predyspozycje genetyczne
• Noszenie obuwia na wysokim obcasie
• Noszenie obuwia ze szpiczastym czubem
• Płeć damska
• Noszenie zbyt małego rozmiaru obuwia, zarówno u dzieci jak i u osób dorosłych
• Nadmierna długość palucha
• Urazy I kości śródstopia
• Dna moczanowa
• Przykurcz ścięgna Achillesa
• Hipermobilność stawów

Jakie są możliwości leczenie?

Leczenie w zależności od objawów bólowych pacjenta oraz stopnia deformacji elementów kostnych stopy może mieć charakter leczenia zachowawczego lub operacyjnego.

Leczenie zachowawcze stosuje się w początkowym etapie rozwoju deformacji.

Podstawowe znaczenie ma w nim rehabilitacja. Stosowane są ćwiczenia wzmacniające krótkie mięsnie stopy (tzw. trening krótkiej stopy), ćwiczenia wzmacniające mięśnie łydki. Duży nacisk kładzie się na odtworzenie łuku poprzecznego stopy. Z zabiegów fizykoterapeutycznych (zmniejszających dolegliwości bólowe, oraz stan zapalny) stosuje się najczęściej zabiegi jonoforezy, biostymulację laserową, ultradźwięki. Aplikacje kinesiology tapingu mają za zadanie skorygowanie ustawienia palucha, oraz utrzymanie go w prawidłowym położeniu. W leczeniu palucha koślawego często stosowane są również ortezy oraz wkładki – ich rola polega na biernym korygowaniu ustawienia palucha oraz pierwszej kości śródstopia.

W leczeniu operacyjnym stosowane są zabiegi zarówno na tkankach miękkich jak i elementach kostnych stopy.

Leczenie operacyjne jest metodą z wyboru przy znacznej deformacji i bolesności stopy oraz problemach z chodzeniem. Techniki operacyjne dzieli się na:

•  Zabiegi na tkankach miękkich wraz ze ścięciem wyniosłości kostnej,
•  Osteotomie bliższej nasady I kości śródstopia wraz z uwolnienie tkanek miękkich,
•  Osteotomie dalszej nasady I kości śródstopia wraz z uwolnieniem tkanek miękkich,
•  Osteotomia  typu „scarf”,
•  Techniki mini-inwazyjne.